قرص آهن یکی از رایجترین مکملهایی است که به منظور جبران کمبود آهن و درمان یا پیشگیری از کمخونی مصرف میشود. این مکمل غذایی بهویژه در میان زنان، بهدلیل دورههای قاعدگی، بارداری، شیردهی و رژیمهای غذایی خاص، مصرف گستردهای دارد. بهدلیل شیوع بالای کمخونی فقر آهن، شرکتهای داروسازی داخلی و خارجی، انواع گوناگونی از مکملهای آهن را تولید کردهاند؛ از جمله به شکل قرص، کپسول، شربت، قطره، پودر یا ساشه، و ویال خوراکی.
اما نکته مهم، تفاوت در نوع نمکهای آهن بهکاررفته در این مکملهاست؛ یعنی آن ترکیبی از آهن که در مکمل استفاده شده، میزان جذب، عوارض گوارشی و سازگاری متفاوتی دارد. از طرفی دیگر، میزان آهن المنتال (آهن قابل جذب واقعی) در هر نوع مکمل با دیگری فرق دارد.
از دیدگاه پزشکان و متخصصان تغذیه، «بهترین قرص آهن» برای هر فرد یکسان نیست، بلکه باید براساس عواملی مانند سن، جنسیت، شدت کمخونی، سطح فریتین (ذخایر آهن بدن)، شرایط جسمی و حتی سابقه بیماریهای گوارشی انتخاب شود. به همین دلیل قبل از شروع مصرف مکمل آهن، توصیه میشود آزمایش خون انجام شود تا نوع و دوز مکمل مناسب بهدرستی تجویز گردد.
کمخونی یا آنمی (Anemia) یک بیماری شایع خونی است که در آن تعداد گلبولهای قرمز سالم یا مقدار هموگلوبین خون کاهش پیدا میکند. هموگلوبین مولکولی است که داخل گلبول قرمز وجود دارد و وظیفه انتقال اکسیژن از ریه به بافتهای بدن را بر عهده دارد. وقتی بدن با کمبود گلبول قرمز یا هموگلوبین مواجه شود، اکسیژنرسانی به اندامها کاهش یافته و فرد دچار علائم متعددی مثل خستگی، بیحالی و تنگی نفس میشود.
کمخونی دلایل مختلفی دارد و بر همین اساس به چند دسته مهم تقسیم میشود:
کمخونی فقر آهن:
شایعترین نوع کمخونی که به دلیل کمبود آهن در بدن ایجاد میشود. آهن برای ساخت هموگلوبین ضروری است و در صورت نبود آن، بدن نمیتواند گلبول قرمز کافی تولید کند. این نوع معمولاً با مصرف قرص آهن درمان میشود.
کمخونی ناشی از کمبود ویتامینها (مگالوبلاستیک):
به دلیل کمبود ویتامین B12 یا فولیک اسید ایجاد میشود. این مواد در تولید DNA سلولهای خونی نقش دارند. کمبود آنها باعث تولید گلبولهای قرمز غیرطبیعی و ناکارآمد میشود.
کمخونی آپلاستیک:
یک نوع نادر که در آن مغز استخوان به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمیکند. این مشکل میتواند به دلیل عوامل ژنتیکی یا مصرف داروهای خاص رخ دهد.
کمخونی همولیتیک:
زمانی رخ میدهد که گلبولهای قرمز به صورت زودهنگام و سریعتر از حد معمول تخریب میشوند. این نوع کمخونی ممکن است ارثی باشد یا به دنبال عفونتها و بیماریهای خودایمنی ایجاد شود.
کمخونی ناشی از بیماریهای مزمن:
بیماریهایی مانند سرطان، بیماریهای کلیوی، روماتیسم یا عفونتهای مزمن باعث کاهش تولید گلبول قرمز در بدن میشوند.
کمخونی ارثی مانند تالاسمی یا کمخونی داسیشکل:
در این بیماریها ساختار هموگلوبین دچار اختلال است و گلبولهای قرمز به درستی عمل نمیکنند.
برای تشخیص کمخونی، دو راه اصلی وجود دارد:
خستگی مفرط
رنگ پریدگی پوست و لبها
سردی دست و پا
تپش قلب
سرگیجه یا بیحالی
ریزش مو و شکنندگی ناخنها
تنگی نفس هنگام فعالیت
پزشک با بررسی CBC (شمارش کامل سلولهای خونی) و شاخصهایی مثل هموگلوبین (Hb)، فریتین (ذخیره آهن)، MCV و سایر پارامترها میتواند نوع کمخونی را تشخیص دهد.
قرص آهن نوعی مکمل تقویتی دارویی است که برای جبران کمبود آهن بدن تجویز میشود. این مکمل در اشکال مختلف مانند قرص، کپسول، شربت و آمپول تزریقی وجود دارد. مصرف آن باعث افزایش تولید هموگلوبین و بهبود علائم کمخونی میشود.
زنان باردار و شیرده
دختران نوجوان با قاعدگیهای شدید
کودکان و نوزادان
سالمندان
بیماران مبتلا به سرطان، بیماریهای کلیوی یا گوارشی
اهداکنندگان مکرر خون
با معده خالی: یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا جذب بهتری دارد.
با ویتامین C: همراه آب پرتقال یا قرص ویتامین C مصرف شود تا جذب آن افزایش یابد.
در صورت تحریک معده: بلافاصله بعد از غذا مصرف شود.
چای و قهوه (به دلیل پلیفنولها)
لبنیات (به دلیل کلسیم)
غلات سبوسدار و حبوبات خام (به دلیل فیتات)
به طور مستقیم خیر. اما گاهی به دلیل بهبود اشتها پس از درمان کمخونی، ممکن است فرد بیشتر غذا بخورد و افزایش وزن داشته باشد.
یبوست
حالت تهوع
دلدرد یا نفخ
تغییر رنگ مدفوع به سیاه
برای کاهش این عوارض، مصرف قرص با غذا یا استفاده از فرمهای ملایمتر مثل آهن لیپوزومال یا بیسگلیسینات پیشنهاد میشود.
اگر علائم کمخونی دارید یا در گروه پرخطر قرار میگیرید، لازم است با آزمایش خون سطح آهن و هموگلوبین خود را بسنجید. انتخاب بهترین قرص آهن باید طبق نظر پزشک و بر اساس شرایط فردی (سن، جنسیت، بیماری زمینهای) انجام شود. اگر نیاز به مصرف قرص آهن دارید، حتماً دستور مصرف آن را رعایت کنید تا بهترین نتیجه درمانی را دریافت نمایید.
اگر به دنبال خرید انواع قرص آهن، مکملهای کم خونی یا ویتامینهای مخصوص بیماران کم خون هستید، فروشگاه محصولات بهداشت ودرمان سفیر ثروت مجموعهای کامل و مشاوره تخصصی برای شما فراهم کرده است.